Stichting VIER VOETERS zet zich wereldwijd in voor dieren in nood. Dagelijks redden we dieren uit slechte leefomstandigheden: beren die met een ring door hun neus worden meegesleurd over straat, leeuwen die wegkwijnen op een betonnen vloer, honden die slechts enkele minuten verwijderd zijn van een gruwelijke dood. Daarnaast heeft VIER VOETERS een speciaal ‘Rapid Response’-team; een team dat uitgerust is om dieren te helpen tijdens oorlogen en in conflictgebieden. Juno van Zon, dagelijks werkzaam als ‘Deputy Manager’ in het Nederlandse FELIDA Grote-katachtigen-opvang, maakt deel uit van dit speciale team dat is opgeleid om onder de meest moeilijke en risicovolle omstandigheden te werken. In deze blog vertelt hij over zijn drijfveren en bijzondere ervaringen.

“De manier waarop de mensheid met dieren omgaat doet mij pijn. Ik wilde hier graag iets tegen doen, en ben in 2014 aan de slag gegaan bij FELIDA Grote-katachtigen-opvang, een project van Stichting VIER VOETERS, om zo te kunnen zorgen voor geredde en getraumatiseerde grote katachtigen. Op gegeven ogenblik ging VIER VOETERS in Thailand aan de slag, nadat de beruchte Tijgertempel werd gesloten door de Thaise overheid en er 165 tijgers werden ondergebracht in faciliteiten van de overheid. Het al bestaande Rapid Response-team had iemand nodig die helemaal thuis was in de zorg voor grote katachtigen en zo kwam het dat ik naar Thailand afreisde om te helpen. Ik heb altijd al een passie gehad voor dieren, natuur, andere culturen en reizen, dus ik twijfelde geen moment. Zo heb ik het Rapid Response-team bestaande uit een aantal internationale collega’s goed leren kennen en kon ik hier uiteindelijk deel van uitmaken.
In eerste instantie heb ik speciale trainingen gevolgd en deze worden nog steeds jaarlijks herhaald. Tijdens de trainingen leren we hoe om te gaan met moeilijke of zelfs levensbedreigende situaties in conflictgebieden, hoe we zo veilig mogelijk kunnen reizen, wat wel en vooral ook wat niet te doen. De trainingen worden gegeven door speciale veiligheidsexperts en ex-militairen, en er komen dus zeer heftige onderwerpen aan bod. Maar dit is noodzakelijk, want als je afreist naar een oorlogs- of conflictgebied moet je zo goed mogelijk voorbereid zijn.”

“Iedereen heeft zijn eigen taak binnen het Rapid Response-team, dat altijd geleid wordt door Dr. Amir Khalil. Tijdens de missies ben ik voornamelijk verantwoordelijk voor het management van de dieren. Hiervoor werk ik nauw samen met Dr. Frank Göritz, een dierenarts van het IZW Berlijn die al jarenlang als ‘Hoofd Dierenarts’ functioneert binnen het team. Daarnaast help ik vaak bij technische en logistieke werkzaamheden, en springen we allemaal bij waar Amir aangeeft dat nodig is, want we zijn maar met een klein team. Door de jaren heen zijn we allemaal goed op elkaar ingespeeld geraakt. Dit is belangrijk, want we brengen soms weken achtereen met elkaar door in onveilige omstandigheden, en dan is het essentieel dat je blindelings op elkaar kunt vertrouwen. Wel blijven we altijd allemaal op onze hoede. Want wanneer je in onrustige conflictgebieden zoals Gaza of Soedan bent, voel je je natuurlijk nooit helemaal veilig en dat zou ook niet moeten. Dankzij onze trainingen en het vertrouwen in elkaar, lukt het om rustig maar toch ook scherp te blijven. Ik denk niet dat onze missies zo succesvol waren geweest als we niet zo op elkaar waren ingespeeld als dat we nu zijn. Het team voelt als een soort vreemde tweede familie. Zelfs op dagen dat je het even niet meer ziet zitten, is er altijd wel iemand die je helpt om de schouders eronder te zetten.”

“Zowel qua werk als persoonlijk kom je voor vele uitdagingen te staan. Allereerst is er de zorg voor de dieren, die vaak ernstig verzwakt zijn en lijden op een manier die je je niet kunt voorstellen. Om deze dieren letterlijk weer op de been te krijgen is prioriteit nummer één. En om de eenmaal aangesterkte dieren uiteindelijk het betreffende land uit te krijgen is een enorme logistieke uitdaging. Daarbij gebeuren er continu honderd dingen om je heen en moet je steeds alert zijn. Er zijn lokale inwoners die ontzettend blij zijn met onze hulp, maar er is vaak ook frustratie van inwoners die niet willen dat we de dieren weghalen. De missies duren meestal redelijk lang en door de moeilijke omstandigheden waarin we werken, verloopt niet altijd alles volgens plan. Je hebt geen vrije dagen en werkt van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Je ziet continu leed, armoede, ellende… Dit maakt het lichamelijk, maar vooral mentaal erg zwaar en ja, dan mis je wel eens je comfortabele leven thuis. Maar opgeven is geen optie, we houden altijd ons doel voor ogen.”

“Ondanks de moeilijkheden en de risico’s die eraan verbonden zijn, is het deelnemen aan dergelijke missies iets waarvan ik altijd al gedroomd heb. Er zijn veel aspecten die mij interesseren: uiteraard het redden van dieren uit noodlijdende situaties en hen een dierwaardig leven geven, maar ook het omgaan met en voorlichting geven aan verschillende culturen, zelf leren van en over deze culturen, het samenwerken met mensen met dezelfde doelen en het vinden van duurzame oplossingen in moeilijke situaties. Daarnaast vind ik het belangrijk om mensen in onze ‘westerse wereld’ bewust te maken van de situatie in andere landen. De Rapid Response-missies brengen een erg duistere kant van dierenmishandeling naar boven, maar tegelijkertijd moeten we ook onthouden hoe gecompliceerd de omstandigheden zijn. Er spelen vaak andere factoren mee, zoals oorlog en pure armoede. Dan staan de dieren simpelweg niet altijd op nummer één.”

“Inmiddels heb ik al diverse Rapid Response-missies mogen bijwonen en heb ik ook deelgenomen aan overige reddingsacties en de ondersteuning van VIER VOETERS-projecten zowel binnen als buiten Europa. Het zijn allemaal unieke ervaringen, en je leert iedere keer weer nieuwe dingen. Maar er is één missie die mij het meeste bijstaat, en dat was in de zomer van 2017 toen we dertien dieren uit Magic World, een door oorlog verscheurde dierentuin nabij Aleppo, Syrië, redden. Tijdens de overdracht van de dieren op de Turks-Syrische grens schoten er ontelbaar veel gedachten door mijn hoofd. Ik zag mijnenvelden, hoorde een explosie, zag jonge jongens die zich klaarmaakten om te vechten. Natuurlijk lees je deze dingen in de krant, of zie je ze op het nieuws. Maar om dit in het echt mee te maken was heel ongeloofwaardig.”

“De Syrische dieren hadden het erg zwaar, dat was meteen duidelijk. Alle dieren waren zó bang en uitgemergeld. Ze hadden overal wonden. Eén van de dieren, tijger Sultan, verkeerde in shock en kreeg zelfs niet veel later een hartstilstand. Gelukkig kon Frank hem reanimeren. In totaal heeft deze missie vijf (lange) weken geduurd. We hebben de dieren zo goed mogelijk verzorgd in Turkije, totdat ze sterk genoeg waren voor de reis naar Al Ma’wa for Nature and Wildlife, een reservaat van VIER VOETERS en Princess Alia Foundation in Jordanië. Een heel bijzonder moment was dat een passagiersvliegtuig van Turkije naar Jordanië vier uur lang op ons heeft gewacht, zodat we alle dieren konden inladen. Zo zie je maar weer dat iedereen iets goeds wil doen, en dieren in nood soms ook het beste in mensen naar boven halen.”

“Voor sommige dieren was Jordanië het eindstation, maar niet voor allemaal. De tijgers Sultan en Sayeeda waren zó ziek en getraumatiseerd, dat zij specifieke zorg nodig hadden. Dit konden we hen bieden in FELIDA Grote-katachtigen-opvang, en daarom kwamen Sultan en Sayeeda in oktober 2017 gezamenlijk naar Nederland. Voor mij was dit extra speciaal: ik heb ze vanaf het begin van de missie verzorgd, tot aan het einde. Want helaas waren beide tijgers er zo slecht aan toe door alle ontberingen die ze hebben moeten doorstaan, dat ze op jonge leeftijd overleden aan ernstig en onomkeerbaar nierfalen. Desondanks ben ik dankbaar voor de kansen die we Sultan en Sayeeda konden bieden en dat ze toch nog liefde, geluk en plezier hebben gekend. Ik blijf me dan ook inzetten voor dieren in nood, en ben benieuwd welke missies er in de toekomst op mijn pad komen!”